Opzet & Leerdoelen
Deze module is gericht op het introduceren van de methode van de Democratische Dialoog om de communicatievaardigheden te verbeteren bij het omgaan met controversiële onderwerpen in de klas. De module stimuleert een constructieve dialoog op basis van wederzijds begrip om negatieve percepties en polarisatie tegen te gaan en controversiële discussies om te zetten in een verrijkende leerervaring om burgerparticipatie te bevorderen.
Door middel van deze module wordt van cursisten (leerkrachten, opvoeders, schoolleiding, personeel en andere belanghebbenden) verwacht dat ze:
Inzicht krijgen in politieke controversiële onderwerpen en democratische participatie van jongeren
Hun professionele dialoogvaardigheden verbeteren op basis van drie communicatiemodellen
De principes leren van de Democratische Dialoogmethode
Een houding van cultureel bewustzijn ontwikkelen
Leerresultaten
Als gevolg van deelname aan deze module zijn lerenden (leerkrachten, opvoeders, schoolleiders, personeel en gerelateerde belanghebbenden) in staat om:
- Meer weten over mechanismen die politieke controversiële onderwerpen en democratische participatie van jongeren in gang zetten
- De methode van de Democratische Dialoog (DD) gebruiken bij het behandelen van een controversieel onderwerp.
- Dialoogtechnieken integreren in de praktijk om constructief om te gaan met controversiële kwesties
- Een constructieve dialoog aanmoedigen en gevoelige discussies omzetten in een verrijkende leerervaring
- Handel vanuit een houding van cultureel bewustzijn
“Binnen het ‘wij’ dat de politieke gemeenschap vormt, wordt de tegenstander niet beschouwd als een vijand die vernietigd moet worden, maar als een tegenstander wiens bestaan legitiem is. Zijn ideeën zullen met kracht worden bestreden, maar zijn recht om ze te verdedigen zal nooit in twijfel worden getrokken. De categorie vijand verdwijnt echter niet, want deze blijft relevant voor degenen die, door de principes van de pluralistische democratie in twijfel te trekken, geen deel kunnen uitmaken van de agonistische ruimte. Met het onderscheid tussen antagonisme (vriend/vijand relatie) en agonisme (relatie tussen tegenstanders) op zijn plaats, zijn we beter in staat om te begrijpen waarom de agonistische confrontatie, verre van een gevaar vormt voor de democratie, is in werkelijkheid de bestaansvoorwaarde.”
Chantal Mouffe
http://pavilionmagazine.org/chantal-mouffe-agonistic-democracy-and-radical-politics/
- Zorg voor een rustige en veilige omgeving voordat je de dialoog start
- Probeer kalm te blijven bij het horen van extreme uitspraken.
- Begeleid de leerling zo nodig naar een rustige plek waar hij/zij kan kalmeren.
- Maak duidelijke afspraken met de leerlingen. Benadruk dat we zullen praten over onze gedachten over wat er is gebeurd zonder een oordeel te vellen. Elke mening telt en is het waard om over na te denken.
- Zorg ervoor dat je lichaamstaal en houding openheid en oprechte interesse tonen.
- Take emotions seriously and grant the opportunity to voice emotions within a dialogue. Emotions can run high (both for youngsters and the moderator) and this can sometimes hamper the possibility of a dialogue. Understanding how emotions – of both students and teacher- play a role in dealing with these subjects is an essential part of the dialogue process.
- Besides communication techniques, it is also important to pay attention to the use of coping strategies. Instead of an evasive coping strategy, which denies or avoids a sensitive topic, it is recommended to use a proactive strategy to start a constructive dialogue.
-
-
- Graaf dieper: identificeer de onderliggende argumenten waarop de leerling zijn/haar redenering baseert. Wat zijn de echte redenen?
- Vraag om opheldering als je iets niet begrijpt.
- Bekijk het gehouden discours met een kritisch oog: begrijp de onderliggende redenering: “Wat bedoel je daarmee?”, “Is dat altijd zo?”, “Kun je een voorbeeld geven?” enz.
- Parafraseer / controleer je interpretatie regelmatig met vragen: ‘Als ik je goed begrepen heb, bedoel je het volgende … ?’
-
- Besteed speciale aandacht aan de betrouwbaarheid van de informatiebron en referentiekaders: “Waar is je standpunt op gebaseerd?”, “Waar heb je deze informatie gevonden?” enz.
- Toon empathie: “Kun je je voorstellen dat …?”, “Is dit te vergelijken met …?” enz.
- Vat kort samen waar de dialoog over ging. Wat waren de belangrijkste inzichten? Vraag de leerlingen wat ze onthouden hebben.
- Vraag de leerlingen naar hun verwachtingen over hoe ze te werk willen gaan. Dit geeft hen medeverantwoordelijkheid, wat hen kan motiveren om actief naar een oplossing te zoeken.
Welke vragen blijven onbeantwoord? Leidt deze dialoog tot nieuwe vragen? Hebben ze een vervolgsessie nodig? Zo ja, probeer dan samen een sessie te plannen.
-
-
- Het debat verbreden: Bestudeer samen met de leerlingen bestaand materiaal over het betreffende onderwerp om generalisaties en misverstanden te voorkomen. Als jongeren terrorisme bijvoorbeeld alleen met de islam associëren, kan het een goed idee zijn om een sessie te wijden aan het onderwerp terrorisme door de geschiedenis heen.
- Neem emoties serieus en geef de mogelijkheid om emoties te uiten binnen een dialoog. Emoties kunnen hoog oplopen (zowel bij jongeren als bij de gespreksleider) en dit kan soms de mogelijkheid van een dialoog belemmeren. Begrijpen hoe emoties – van zowel leerlingen als docenten – een rol spelen in het omgaan met deze onderwerpen is een essentieel onderdeel van het dialoogproces.
- Naast communicatietechnieken is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan het gebruik van copingstrategieën. In plaats van een ontwijkende copingstrategie, die een gevoelig onderwerp ontkent of vermijdt, is het aan te raden om een proactieve strategie te gebruiken om een constructieve dialoog te starten.
Celeste, L., Baysu, G., Phalet, K., Meeussen, L., & Kende, J. (2019). Can school diversity policies reduce belonging and achievement gaps between minority and majority youth? Multiculturalism, colorblindness, and assimilationism assessed. Personality and Social Psychology Bulletin, 45(11), 1603-1618.
GO!Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (2023, August 18). Actief burgerschap. https://g-o.be/actief-burgerschap
Kavadias, D., Spruyt, B., Engels, N., & Van Cappel, G. (Eds.) (2022). Zinnekes zijn Debest: Diversiteit aan het werk bij Brusselse jongeren van vandaag. ASP / VUBPRESS.
Nieuwelink, H. (2020). Jongeren, media en democratie: Wat adolescenten vinden en onderwijs kan bijdragen. In J. de Ridder, R. Vliegenthart, & J. Zuure (Eds.), Doen, durven of de waarheid?: Democratie in digitale tijden (pp. 136-150). Amsterdam University Press.
Rosenberg, Marshall B. (2003). Nonviolent Communication: A Language of Life (2nd ed.). Puddledancer Press.
Van Raemdonck, V., Verhaeghe, K., Göregen, S., & Cornelissen, E. (2020). Dialogue on Controversial Themes at School: Awareness about Internalized Opinions and Prejudices. In INTED2020 Proceedings (pp. 8918-8923). IATED.
Yentür, A., & Cornelissen, E. (2027) Embracing controversy, Democratic Dialogue in the classroom. Democratische Dialoog 37p., 2017. Retrieved from http://democratischedialoog.be/wp-content/uploads/2018/02/Kijkwijzer_NL.pdf